GAPS diyeti, bağırsak sağlığını iyileştirmeyi ve vücut üzerindeki olumsuz etkilerini azaltmayı hedefleyen bir beslenme programıdır. “Gut and Psychology Syndrome” (Bağırsak ve Psikoloji Sendromu) teriminin kısaltması olan GAPS, sindirim sistemi ve zihinsel sağlık arasındaki ilişkiye odaklanır. Bu diyet, özellikle sindirim sorunları, otizm, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) ve depresyon gibi durumlarla mücadele eden bireyler için önerilmektedir.
GAPS Diyeti Nedir?
GAPS diyeti, Dr. Natasha Campbell-McBride tarafından geliştirilmiştir. Dr. McBride, sindirim sistemi ile beyin arasındaki ilişkiyi araştırarak, bağırsak sağlığını iyileştirmenin nörolojik ve psikolojik hastalıkları hafifletebileceği fikrini öne sürmüştür. Bu diyet, temelde bağırsak florasını onarmayı ve zararlı bakterilerin etkilerini azaltmayı amaçlar.
GAPS Diyeti Nasıl Çalışır?
GAPS diyeti, bağırsak sağlığını iyileştirmek için sindirimi kolaylaştıran ve bağırsak florasını destekleyen gıdalarla sınırlı bir beslenme planı sunar. Diyetin temel mantığı, bağırsak bariyerini onararak sindirim sistemindeki toksinlerin kan dolaşımına geçişini önlemektir. Ayrıca bu diyet, bağırsak mikrobiyotasını dengeleyerek genel sağlığı destekler.
GAPS Diyeti Hangi Aşamaları İçerir?
GAPS diyeti, genellikle üç ana aşamada uygulanır. Bu aşamalar, kişinin ihtiyaçlarına göre farklı sürelerde uygulanabilir.
Giriş Diyeti
GAPS diyetinin ilk aşaması olan giriş diyeti, bağırsak florasını onarmayı hedefler. Bu aşama, sindirimi kolay gıdaların tüketilmesini içerir. Et suyu, fermente gıdalar, yumuşak sebzeler ve ev yapımı yoğurt gibi gıdalar bu aşamanın temelini oluşturur. Giriş diyetinin süresi, kişinin durumuna ve semptomlarına bağlı olarak değişebilir.
Tam GAPS Diyeti
Giriş diyetinden sonra uygulanan tam GAPS diyeti, daha geniş bir yiyecek yelpazesi sunar. Tüm doğal, işlenmemiş gıdaların tüketimine izin verilir. Ancak tahıllar, nişastalı sebzeler, şeker ve işlenmiş ürünler diyetten tamamen çıkarılır. Bu aşama genellikle uzun vadede uygulanır.
Çıkış Diyeti
GAPS diyetinin son aşaması olan çıkış diyeti, kişinin normal bir beslenme düzenine kademeli olarak geçmesini sağlar. Ancak bu süreçte, tahıllar ve nişastalı sebzeler gibi gıdalar dikkatlice ve yavaş yavaş diyete dahil edilir.
GAPS Diyetinde Hangi Gıdalar Tüketilmelidir?
GAPS diyetinde tüketilmesi önerilen gıdalar, bağırsak sağlığını destekleyen ve sindirimi kolaylaştıran doğal besinlerdir.
- Et ve balık: Doğal yöntemlerle beslenmiş hayvanlardan elde edilen etler ve balıklar tercih edilmelidir.
- Et suyu: Kolajen ve amino asit bakımından zengin olan et suları bağırsak duvarını onarmaya yardımcı olur.
- Fermente gıdalar: Lahana turşusu, kefir ve yoğurt gibi probiyotik açısından zengin gıdalar bağırsak florasını dengeler.
- Sebzeler: Özellikle nişasta içermeyen sebzeler bu diyetin temel gıdalarındandır.
- Sağlıklı yağlar: Hindistancevizi yağı, zeytinyağı ve tereyağı gibi doğal yağlar önerilir.
GAPS Diyetinde Hangi Gıdalar Yasaktır?
GAPS diyetinde bazı gıdaların tüketimi tamamen yasaktır. Bu gıdalar bağırsak sağlığını olumsuz etkileyebileceği için diyetten çıkarılmalıdır.
- Tahıllar (buğday, arpa, çavdar, pirinç)
- Nişastalı sebzeler (patates, mısır)
- Şeker ve yapay tatlandırıcılar
- İşlenmiş gıdalar ve katkı maddeleri
- Laktoz içeren süt ürünleri
GAPS Diyeti Kimler İçin Uygundur?
GAPS diyeti, bağırsak sağlığı ile ilgili problemleri olan bireyler için önerilir. Otizm, dikkat eksikliği, depresyon, anksiyete, migren ve sindirim bozuklukları gibi durumlarla mücadele eden kişiler bu diyetten fayda görebilir. Ancak bu diyet, herkes için uygun olmayabilir ve uygulanmadan önce bir sağlık uzmanına danışılmalıdır.
Sıkça Sorulan Sorular
Gaps diyeti ile ilgili sıkça sorulan sorular şu şekildedir.
GAPS diyeti ne kadar süreyle uygulanmalıdır?
GAPS diyeti genellikle uzun vadeli bir programdır ve tam aşama birkaç yıl sürebilir. Ancak giriş ve çıkış diyetleri daha kısa süreli olarak uygulanır.
GAPS diyeti kilo vermek için uygun mudur?
GAPS diyeti bir zayıflama diyeti olmamakla birlikte, sağlıklı beslenme alışkanlıkları kazandırarak kilo kontrolüne katkı sağlayabilir.
GAPS diyetine başlarken nelere dikkat edilmelidir?
GAPS diyetine başlamadan önce bir sağlık uzmanına danışılması önemlidir. Diyet boyunca enerji seviyeleri ve sindirim sistemi tepkileri dikkatlice izlenmelidir.
GAPS diyeti çocuklar için güvenli midir?
GAPS diyeti, otizm ve dikkat eksikliği gibi durumlarla mücadele eden çocuklarda kullanılabilir. Ancak bu süreçte bir uzman rehberliği gereklidir.
GAPS diyeti sırasında hangi takviyeler alınabilir?
GAPS diyeti genellikle probiyotik ve omega-3 gibi takviyelerle desteklenebilir. Ancak takviye kullanımı için bir doktora danışılmalıdır.
